circulaire sporthal & sociale hub

Sporthal Elzenhagen, Amsterdam

"De stad groeit als een tierelier en sportvoorzieningen moeten daarin mee," stelde Simone Kukenheim, voormalig wethouder van (jeugd)zorg, beroepsonderwijs en sport, in 2018. Dit geldt ook voor de woonwijk Elzenhagen Zuid. Amsterdam ambieert een gezonde stad te zijn, wat betekent dat Amsterdammers gemakkelijk moeten kunnen sporten. Nu is deze wijk een duurzame sportaccommodatie met horeca rijker. Het vormt daarmee dé ontmoetingsplek voor sporters en bewoners.

Fotografie: Mike Bink (interieur), John Lewis Marshall (exterieur)

Opdrachtgever:
Gemeente Amsterdam

Locatie:
Amsterdam

Jaar:
2023

Status:
in gebruik

Gelegen in een hoog binnenstedelijk gebied en ingepast op een beperkte kavel, trekt het sportcomplex direct de aandacht. Op de hoekgevel prijkt hét symbool van de stad: de drie Andreaskruizen. Verder vormt het expressieve gebruik van baksteen een moderne interpretatie van de Amsterdamse School als bouwstijl. Naast het gebruik van baksteen in verschillende vormen en texturen, speelt ook de toepassing van versieringen een belangrijke rol. Gemetselde afbeeldingen van sporters, zoals een handbalspeler en een zaalvoetballer, verwijzen naar de verenigingen die hier hun thuishonk hebben. Dit geeft voorbijgangers direct een voorproefje van de sportieve bestemming die achter het imposante gebouwvolume schuilgaat.

“De kavel was beperkt. Sterker nog: Hier zou naast een sportaccommodatie ook een technasium verrijzen. Hoewel het ontwerp en de uitvoering ervan twee afzonderlijke opgaven zijn, moet het toch straks een samenhangend geheel vormen. Ook de gebouwhoogte was een aandachtspunt, vanwege de nabijgelegen molen die nog actief is. Het gebouw is deels ingegraven, zo dat de wieken de voldoende wind kunnen vangen.”
Thomas Bögl, LIAG architecten en bouwadviseurs

Eerste sporthal met een LED-vloer
Wat sporthal Elzenhagen echt uniek maakt, dat is de hypermoderne vloer in de grote zaal. Het is namelijk de allereerste sporthal in Nederland met een glazen LED-vloer van dit formaat. Met slechts één druk op de knop transformeert deze vloer moeiteloos naar negen badmintonvelden, drie volleybalvelden, of één groot basketbalveld – om maar een voorbeeld te noemen. De wirwar van gekleurde lijnen behoort hiermee definitief tot het verleden. Dit resulteert in een overzichtelijker speelveld en creëert rust in de zaal, oftewel een prikkelarme sportomgeving. Een ander voordeel: Het voorkomt discussies tussen sporters tijdens het spel, zoals het bepalen of een bal in of uit is.

“Elzenhagen Zuid is volop in ontwikkeling, met nieuwe woningen en scholen. Wij vinden het belangrijk dat alle Amsterdammers voldoende kunnen bewegen, en daar horen dus ook voldoende en hoogwaardige sportvoorzieningen van hoge kwaliteit bij. De sporthal, met deze indrukwekkende vloer, is daar een mooi voorbeeld van.”
Sofyan Mbarki, Gemeente Amsterdam

Duurzaamheid en circulair oogsten de norm 
Sporthal Elzenhagen is het toonbeeld van duurzaamheid. Zo is een opvallend kenmerk van het interieur de sportvloer, die eerder 'geoogst' is uit de Apollohal. Deze vloer siert niet alleen de wanden, maar is ook verwerkt in een deel van het meubilair. Verder is het binnenklimaat gezond en prettig, door de aandacht voor een aangename akoestiek, voldoende ventilatie en uitgebalanceerde lichtinval. De sporthal is bovendien bijna energieneutraal dankzij de PV-panelen op het dak en het WKO-systeem in de bodem. Een geavanceerd gebouwbeheersysteem draagt bij aan de besparing van energie. Daarnaast speelt het complex in op klimaatadaptatie; het vangt hemelwater op en houdt het vast middels een retentiedak en waterberging in de kelder.

Slim benutten van sportaccommodatie én de kavel
Het sportcomplex wordt optimaal benut. Overdag bieden nabijgelegen middelbare scholen hier hun gymlessen aan; of het nu in een van de drie zaaldelen is of juist in de kleinere zaal die is uitgerust met een boulderwand en bokszakken. In de avonduren en in het weekend transformeert het gebouw tot een bruisende ontmoetingsplek waar sporters van alle niveaus samenkomen, om te trainen of wedstrijden te spelen. Het voldoet aan de NOC*NSF-richtlijnen. Op dit moment maken leden van de handbalvereniging VOC (regerend landskampioen) en zaalvoetbalvereniging VNS United (een eredivisieteam) gebruik van de faciliteiten. Hoewel er ruimte is voor een meer divers sportaanbod.

“Het ontwerp houdt rekening met de verschillende eisen die gesteld worden bij het gebruik van een sportaccommodatie door zowel scholen als verenigingen. Tijdens gymlessen is bijvoorbeeld privacy en toezicht in de kleedruimtes, of het gebruik van de toiletten tijdens de les een punt van aandacht. Voor verenigingen speelt daarentegen de routing door het gebouw voor toeschouwers een belangrijke rol. Dat laatste vraagt om een uitnodigende entree, duidelijke zichtlijnen en heldere bewegwijzering.”
Thomas Bögl, LIAG architecten en bouwadviseurs

Benieuwd naar een verhaal over architectuur waar je gelukkig van wordt?

neem contact op